muallim naci

MUALLİM NACİ (1850-13. IV. 1893)
Şâir, yazar. İstanbul’da doğdu. Babasının adı Ali’dir. Nâci’nin asıl adı Ömer’dir. Yedi yaşında iken babası ölünce annesi ile birlikte Varna’ya dayısının yanına gitti. Orada Medrese’de okudu. Varna Rüştiyesi’nde öğretmenlik, Varna Mutasarrıfı Sait Paşa’nın yanında kâtiplik yaptı. Paşa ile pek çok il dolaştı. İstanbul’a geldiği yıl gazeteciliğe başladı. Tercüman-ı Hakikat gazetesinin edebiyat sahifesini yönetti (1883-1885). Saadet ve Vakit gazetelerinde çalıştı. Galata­saray Lisesi ile Mekteb-i Hukuk’ta edebiyat dersleri verdi. Muallim Naci, İstanbul’da öldü. Sultan Mahmud Türbesi’nin bahçesine gömüldü.
Tanzimat edebiyatı şâir ve yazarlarındandır. Şiir, fıkra, ma­kale, tiyatro ve tenkit yazıları yazdı. Arapça, Farsça ve Fransızca’dan tercümeler yaptı. Eski edebiyata bağlı olan şâirlerin başında bulunmakla birlikte, yeni edebiyatın örnek aldığı Fransız edebiyatını incelemiş, yenilik taraftarı şairle­rin ortaya koydukları eserlerden farksız örnekler vermiştir. O, edebiyatta ölçülü bir yenileşme taraftarı idi. Bu yüzden Recaizade Mahmut Ekrem ile aralarında tartışmalar olmuştur.
Şiir kitapları: 1. Âteş pare (1884), 2. Şerare (1885), 3. Fürûzân (1886), 4. Sünbüle (1. kısım, 1890), 5. Yâdigar-ı Nâcî (1896).
Diğer eserleri: 1. Muallim (1886, tenkitler), 2. Yazmış Bulun­dum (1884, tenkitler),3. Demdeme (1886, tenkit), 4. Istılahat-ı Edebiyye (1889, Edebiyat terimleri sözlüğü), 5. Osmanlı Şâirleri (1890), 6. Esâmî (1891), 7. Lügat-ı Nâcî (Osmanlıca sözlük, 1904), 8. Zâtü’n-nitâk-ayn yahut İbni’z-Zübeyr (man­zum tarihi diyalog, 1890), 9. Heder (oyun, 2 perde, 1910), 1C. Hurda-furûş (2. kısım, Arapça’dan tercüme 1884), 11 Hikemü’r-rufâî (Arapça’dan, 1886), 12. Sânihatü’l-Arab (Arapça’dan, 1887), 19. Hurda-Furüş (1. kısım, Farsça’dan tercüme, 1887), 14. Sânihatü’l-Acem (Farsça’dan, 1887), 15. Nümûne-i Suhan (Farsça’dan, 1890), 16. Ömer’in Çocukluğu (Hatıralar, 1889, yeni baskısı 1969), 17. Mektuplarım, 18. Mu­haberât, 19. I’cazü’l-Kur’ân, 20. Medrese Anıları, Abdul­lah Uçman Toker Yayınları arasında yazarı tanıtıcı kitap çı­kardı (1974).